کد مطلب:31233 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:24

گنجینه پرسمان » اعتقادات

دلائل امتحان الهي چيست؟ آيا همه مورد امتحان قرار مي گيرند و همه به يك ميزان مورد سنجش قرار مي گيرند؟

از مهم ترين پرسش ها در زمينه آزمايش و امتحان الهي فلسفه آن است. آزمايش خداوند براي كشف مجهول نيست و او نمي آزمايد تا پي به مجهولي ببرد، زيرا علام الغيوب مي باشد و از همه چيز آگاه است، آن چنان كه در قرآن كريم به اين معنا اشاره شده است.(1)

از مطالعه آيات و سخن معصومان مي توان به دست آورد كه دلائل امتحان الهي يكي از امور ذيل است:

1ـ فعليت بخشيدن و آشكار نمودن استعدادها و قابليت ها

آدمي در كوران آزمايش الهي همانند سنگ معدني مي ماند كه در كوره هاي آتشين نهاده مي شود تا ناخالصي هاي آن جدا گردد و دُرّ گرانبهاي او آشكار شود.

2ـ تعيين غايت و هدف

امتحان همان گونه كه براي شكوفايي استعداد انسان در امور دنيايي سودمند است، براي تعيين هدف هم نقش مؤثري دارد، هدف يا جهنم است (كه هدف كافران است)، يا بهشت است (كه هدف اصلي مؤمنان است) و اين هدف با امتحان و آزمايش ميسّر مي شود.(2)

3ـ تبيين مقياس پاداش ها و كيفرها

شكي نيست كه تنها داشتن صفات دروني، مقياس پاداش و كيفر نيست، بلكه تا صفات نيك و بد آدمي ظاهر نشود، هرگز نمي توان فردي را به صفات دروني او كيفر و پاداش داد و اين صفات به وسيلة رفتارها و كردار آدمي آشكار مي گردد و ظهور آن بدون اين كه انسان در بوته آزمايش و امتحان قرار نگيرد، امكان پذير نيست.

4ـ تمايز ميان پاك و ناپاك و مدعيان حقيقي از مدعيان دروغي

انگيزه ديگري كه در آيات بر آن اشاره شده، جداسازي خوب از بد و بد از خوب است، زيرا در جامعه اي كه همه گروه ها خود را مدعي اصلاح و نيكوكاري مي دانند و به ظاهر از آن دفاع مي كنند، بهترين ابزار براي شناساندن چهره واقعي افراد، آزمايش است.(3)

5ـ آثار تربيتي امتحان الهي

امتحان و ارزشيابي افزون بر آن چه ذكر شد، مي تواند يك مدرسه تربيتي و سازندگي باشد؛ يعني در وافع آزمايش هاي الهي، حلقه اي از زنجيره آموزش و تربيت است كه مي تواند پايه هاي موفقيت و پيشرفت انسان را فراهم كند.

آزمايش همگان

در مورد قسمت دوم سؤال كه آيا همه مورد امتحان قرار مي گيرند، پاسخ مثبت است اما سؤال از اين كه همه به يك ميزان مورد سنجش قرار مي گيرند، ظاهراً پاسخ منفي است، بلكه هر فردي امتحان و آزمايشي كه متناسب با او باشد دارد؛ بعضي با فقر و گروهي با ثروت امتحان و آزمايش مي شوند.

در برخي از روايات آمده است: هر كه دينش درست و كردارش نيكو باشد، بلايش سخت است، زيرا خدا دنيا را محل پاداش مؤمن و كيفر كافر قرار نداده است و هر كه دينش سست و كردارش ضعيف باشد، بلايش اندك است.(4)

پي نوشت ها:

1. آل عمران (3) آية 154.

2. عبدالله جوادي آملي، دروس تفسير، ذيل آية 144 سورة آل عمران.

3. جعفر سبحاني، منشور جاويد، ج 1، ص 250؛ محمد تقي مصباح، جامعه و تاريخ، ص 430.

4. كافي، كتاب الايمان و الكفر، باب شدت ابتلاء المؤمن، ج 2، ص 259، ح 29.